De Schotten Aanpak
In een uitzending van Hollandse Zaken op NPO van 29-6-’22 spreekt rechter Cees van Leuven over de Schotten Aanpak.
Zie hier de uitzending: Hollandse Zaken, Klem in een vechtscheiding
De Schotten Aanpak
Gescheiden ouders die zoveel ruzie maken dat ze hun kinderen ernstig beschadigen, krijgen vaak hulp aangeboden om het contact te herstellen. Maar onder de grote rivieren gebeurt soms juist het omgekeerde: rechters zetten een schot tussen de ouders, dat elk contact onmogelijk maakt. Hoe zit dat?
Zet een schot tussen ouders
Jaarlijks krijgen tienduizenden kinderen te maken met de schei- ding van hun ouders. Met een beetje geluk gaat dat goed: vader en moeder delen de zorg voor hun kinderen en overleggen over opvoeding, school en doktersbezoek. Coöperatief ouderschap wordt dat genoemd. Parallel ouderschap bestaat ook. Daarbij trekken ze ieder hun eigen plan. Is er ruzie, dan kan dat heel vervelend worden. Sommige ouders zijn zo gefixeerd op wat de ander verkeerd doet, dat ze uit het oog verliezen wat dit voor hun kinderen betekent. Voordat je het weet zijn zij de inzet van een voort durende strijd, die eigenlijk over andere dingen gaat.
Schadelijk
De meeste kinderen houden van allebei hun ouders. Als zij telkens partij moeten kiezen, op hun woorden moeten letten en ook nog denken dat ze zelf de oorzaak zijn van alle ruzies, is dat erg schadelijk voor hun ontwikkeling. Er zijn voorbeelden van kinderen die door vader worden afgezet bij moeder en zich buiten moeten omkleden, omdat ‘zijn’ kleren haar huis niet in mogen. Of meteen moeten douchen om elk spoor van de andere ouder weg te spoelen.
Jeugdhulp, mediators en bureaus voor scheidingsbegeleiding bieden allerlei vormen van hulp aan om de verhouding tussen de ouders te verbeteren, maar soms wordt het daardoor alleen maar erger. Toen het gerechtshof in Den Bosch een paar jaar geleden te maken kreeg met ouders die permanent in de vecht stand stonden, ontstond het idee om het helemaal anders aan te pakken: zorg ervoor dat zij juist géén contact hebben, zet een denkbeeldig schot tussen hen in. Dan valt er geen strijd meer te voeren en gaat de storm misschien liggen.
De schottenaanpak was geboren.
Kinderen ruimte geven
De aanpak is ingrijpend en wordt alleen ingezet als ouders helemaal niet in staat zijn om afspraken met elkaar te maken. Het komt erop neer dat vader en moeder maximaal negen maanden geen enkel
contact hebben. Ook hun families mogen zich niet met elkaar bemoeien. De kinde ren, die tijdelijk onder toezicht worden gesteld, krijgen wel alle ruimte om met hun ouders en verdere familie om te gaan.
Meestal stelt jeugdbescherming, de Raad voor de Kinderbescherming of de rechter voor de schottenaanpak te proberen. Als de ouders erachter staan, tekenen ze een contract waarin ze beloven geen contact met elkaar te zoeken, samen te werken met hulpverleners en beslissingen
van jeugdbeschermers te accepteren.
Elk gezin krijgt twee jeugdbeschermers toegewezen. Zij controleren hoe het gaat, vervullen taken waarvoor contact nodig is – zoals de overdracht van de kinderen – en nemen besluiten. Wil een kind bij voorbeeld in een vaderweekend bij moe der logeren vanwege een verjaardag, dan kunnen de jeugdbeschermers beslissen dat dat mag en dat vader ter compensatie een ander voordeel krijgt. Zo wordt een potentiële bron van ruzie bij voorbaat onschadelijk gemaakt. Houden de ouders zich niet aan de afspraken, dan komen ze weer bij de rechter. Vaak lukt het dan om hen opnieuw te motiveren.
Methode
Wat begon als een spontaan idee bij het hof in Den Bosch is inmiddels een heuse methode geworden, met een handboek, een werkgroep en – omdat het een proef is – begeleidend onderzoek. Het is nog te vroeg voor conclusies; in juni waren er zo’n zeventien schotten geplaatst. Maar de aanpak levert wel iets op, vinden betrokken instanties. De slopende strijd wordt acuut doorbroken. Vader en moeder kunnen zich op hun eigen rol als opvoeder concentreren en hoeven zich geen zorgen te maken over wat er bij de expartner gebeurt; daar letten de jeugdbeschermers op. Ze zien dat hun kinderen tot rust komen en krijgen meer zelfvertrouwen. Hulp voor alle gezins leden (zoals: hoe laat ik mijn ex los?) geeft een extra steuntje in de rug.
‘De slopende strijd wordt acuut doorbroken’
De rigoureuze aanpak maakt bovendien snel duidelijk wat er mis is in een gezin. Daardoor sleept de situatie zich niet onnodig voort, maar kunnen knopen worden doorgehakt over de toekomst.
Is parallel ouderschap zonder ruzie mogelijk? Of is het beter de zeggenschap over de kinderen bij een van de ouders te leggen? In één geval zag de rechter zich genoodzaakt om voor beide ouders het ouderlijk gezag te beëindigen. Maar het is ook al voorgekomen dat een geplande uithuisplaatsing van de kinderen dank zij de schottenaanpak niet door hoefde te gaan.
De pilot, waar de gerechten in Brabant en Limburg aan meedoen, duurt tot eind ’22.
