Impact van ouderverstoting

Ben je als ouder verstoten?

Je hebt soms jarenlang in een bubbel gevangen gezeten, waarin je werd belasterd en verguisd en werd ondermijnd in jouw ouderschap, in je zelfvertrouwen en in de band met je eigen kind. Je omgeving begreep er ook vaak niets van; veel vrienden en familie hebben afstand genomen van jou en jouw problemen en je bent aan jezelf overgeleverd. Wat overblijft is een immens verdriet, grote eenzaamheid, pijn, wanhoop, hulpeloosheid, frustratie, woede en verwarring.

Je rouwt om het verlies, maar dan van jouw kind dat nog in leven is en nog zo veel voor zich heeft. Je kijkt naar alles wat er is gebeurd en hoe heeft het zo ver kunnen komen. Je vraagt je af wat je nog meer had kunnen doen en heb je iets fout gedaan? Had je misschien…Nee, je hebt al het mogelijke gedaan met wat je toen wist en kon. Het langzaamaan steeds verder vervreemd raken van je eigen kind is traumatiserend. De muur van onbegrip waar je tegenaan liep en de ontkenning van jouw meest basale emoties, de liefde voor je kind en waar je al die tijd voor stond, die onmacht heeft je secundair getraumatiseerd. Hoe dan ook, vergeef jezelf!

De eindeloze leegte en de zinloosheid van morgen houdt je in zijn greep. Rouwen, het accepteren van de werkelijkheid, begint vandaag en iedere dag is er één. Het is een opdracht: zorg goed voor jezelf en word met al jouw ervaringen de beste versie van jezelf, want je weet niet wat de toekomst brengt en jouw kind kan jou hard nodig hebben. Tegelijk heb je te leven met open vragen. Of jouw kind later zelf weer contact met je gaat opnemen? Is jullie relatie dan weer te herstellen? Het is ook goed mogelijk dat het kind wel besef heeft en jou zou willen zien, maar dat de druk te hoog is om iets te proberen. Je weet het niet en je leeft tussen hoop en vrees. Vertrouw erop, je zult je heroriënteren op wie je altijd bent geweest en wat jouw bestaan weer zin geeft. Je bent er nog en je bent een krachtig mens en vooral een normale, gezonde ouder!

Vaak heb je ook kopzorgen over geld. Er zijn talrijke juridische procedures gevoerd, waarin je verzoeken hebt ingediend of je hebt je in de rechtbank moeten verweren. En kon de andere ouder procederen op toevoeging en jij niet of was de ander welgesteld en was jij minder draagkrachtig? Of heb je zonder toevoeging willen procederen omdat het zo belangrijk was een advocaat te hebben die jouw positie begreep? Dan hebben al die procedures in het proces van oudervervreemding ook een middel kunnen zijn om jou financieel zo ver uit te kleden dat je jullie kind geen bestaanszekerheid meer zou kunnen bieden. Je hebt enorme bedragen geïnvesteerd, soms schulden gemaakt, en vandaag sta je met lege handen.

Rechters werden niet feitelijk en naar waarheid geïnformeerd en moesten het daar mee doen. Er volgden uitspraken voor steeds weer verlenging van de ondertoezichtstelling en nieuwe trajecten die emotioneel belastend waren voor jou en voor jullie kind en waarmee de vervreemding kon voortduren. Je wist dat jullie kind extra onder druk werd gezet voor elke zitting of traject! Als maar één rechter zou hebben begrepen dat waar twee strijdende ouders worden gezien, er zo vaak één ouder het doel heeft het kind te ontvreemden en dat jij en al die andere ouders alleen jullie kind daartegen wilden beschermen, zou het dan nu heel anders zijn geweest? Die vertwijfeling of je het anders had kunnen doen of nog iets kunt doen en of iemand nog iets kan betekenen voor contactherstel – en tegelijkertijd de intense woede dat niemand het heeft doorzien en iets voor jou en het kind heeft gedaan, is én gekmakend én blijft lang bij je.

Niets beschrijft het afgesloten zijn van je eigen kind!

Er zijn wel dingen die je als ouder zelf kunt doen

Niemand kan jouw verdriet overnemen. Toch helpt het als je iets kunt delen. De situatie waar je in zit kan heel lang duren en je weet niet of het ooit zal veranderen. Schroom dus niet om hulp te vragen. Er zijn mensen die het wel begrijpen of die gewoon naar je kunnen luisteren en met je mee kunnen zoeken naar wat jou helpt om je eigen emoties te verwerken.
Lees en doe kennis op over ouderverstoting, als je dat nog niet hebt gedaan. Als je kunt begrijpen wat jou en je kind is overkomen, begrijp je ook beter wat jij wel en niet kunt doen om de situatie voor je kind en jezelf te verbeteren.
Zoek verbinding met mensen die weten wat je doormaakt. Als gevolg van het proces van oudervervreemding ben je misschien in een isolement geraakt ten opzichte van je familie en vrienden. Er is partij gekozen, jij wordt misschien gezien als ouder die het kind belast, of mensen hebben na een tijd genoeg van je verhalen. In ieder geval is er geen besef van wat oudervervreemding is. Jij bent steeds geprikkeld om emotioneel te reageren waardoor anderen kunnen gaan twijfelen aan jouw verhaal en jouw capaciteiten als ouder. Als je jouw kant van het verhaal probeert te vertellen, wordt het soms alleen maar erger. Ze keren zich van jou af, of jij van hen. Investeer in mensen die jouw situatie wel begrijpen, bijvoorbeeld via online groepen van verstoten ouders. Daar kun je herkenning en begrip vinden, en je isolement verminderen.
Neem deel aan het platform van Het Verloren Kind.
Ga voorzichtig om met juridische procedures of klachten. Dat jij geen contact meer hebt met jouw kind terwijl jullie een goede relatie hadden, is onrechtvaardig. Misschien is het contact verder verhinderd door beslissingen van instanties of professionals. Het is heel begrijpelijk dat je dat recht wil zetten. Weet dat instanties en professionals genoodzaakt worden om protocollen te volgen waar (nog) geen of weinig rekening wordt gehouden met ouderverstoting en dat dit soms ook niet wordt herkend, laat staan wordt erkend en dat er vooralsnog geen ander beleid in zicht is. Je werd steeds terugverwezen naar die andere ouder om het op te lossen, terwijl die ouder het niet wil of, zoals bij pathologisch gedrag, niet kán oplossen. Je werd afhankelijk van professionals en instanties om in te grijpen, maar als oudervervreemding niet wordt gezien of onderkend….?
Procederen kan dan tot gevolg hebben dat het kind nog verder van je wordt vervreemd, of dat de beeldvorming over strijdende ouders wordt versterkt. Er zijn natuurlijk ook goede redenen om wel een procedure te beginnen, als dat het kind helpt om zich normaal te kunnen ontwikkelen of als daardoor fouten vanuit instanties zichtbaar kunnen worden. Als je wil – of moet – procederen, laat dan iemand die dit begrijpt met je meedenken of je adviseren.
Behalve intens verdriet, kun je ook enorme woede ervaren. Het onrecht, de machteloosheid, de manipulaties, het kan je soms overweldigen. Bij sommige mensen uit het zich naar buiten, naar mensen of dingen die kapot moeten, anderen richten de woede op zichzelf en worden bijvoorbeeld verteerd door schuldgevoel. Je hebt gelijk. Het is niet jouw schuld. Woede is een krachtige emotie; tracht deze te gebruiken en het iets oplevert in plaats van dat het alles stuk maakt.
Gebruik alles wat je doormaakt om krachtig te worden of te blijven. Neem het jezelf niet kwalijk als het je niet lukt.
Jij bent wie je bent. Je bent een normale ouder. Je bent met je kind in een ongezonde, misschien zelfs gevaarlijke situatie beland. Je kind heeft jou moeten afstoten om zichzelf te beschermen, misschien wel juist omdat het jou vertrouwt zoals je bent. Zorg goed voor jezelf, investeer in jezelf en je eigen leven, wees oprecht. Dat is niet alleen goed voor jezelf in deze extreme omstandigheden, je laat dan zien aan anderen, misschien ook je kind, dat je er gewoon bent en dat je niet meedoet aan gevechten en manipulaties. Jij staat voor wie je bent en daar kan niemand omheen!
Alles wat je doet, is om zelf te herstellen én voor contactherstel met je kind. Hoe slecht je kind ook over je praat of tegen je doet, hoe definitief de afwijzing ook lijkt, hoe diep de vervreemding in je kind lijkt te zitten: besef dat het kind in grote nood moet zijn als het zoiets doet. Het kind heeft zichzelf en de eigen mening moeten opgeven om jou af te kunnen wijzen en dat voelt voor het kind onveilig. Het heeft nodig dat het zich veilig kan voelen. Het kind heeft van jou dus nodig dat het zichzelf mag zijn, een eigen persoon is en een mening mag hebben. Het kind heeft nodig dat het door jou wordt gezien en erkend – ook als het dingen tegen jou doet waarvan je weet dat ze niet zo bedoeld kunnen zijn en die jou pijn doen; ook als het al volwassen is.
Er zijn allerlei adviezen en tips over wat je wel of niet kunt doen om in contact te blijven met je kind of om te werken aan contactherstel. Elk kind, elke ouder, elke situatie is uniek. Het is belangrijk voor het kind dat jij oprecht bent. En weet dat wat bij de een werkt, dit bij de ander niet zo hoeft te zijn. Het besef dat elk initiatief dat jij neemt, de andere ouder aanzet om jullie kind verder onder druk te zetten, kan je verlammen. Soms kan dit voor het kind, maar ook voor jou, leiden tot fysieke onveiligheid en is dit een belangrijke overweging om mee te nemen. Laat ook om die reden iemand met je meedenken. Doe alleen iets waar je zelf achter kunt staan.
Zorg dat je jouw eigen emoties over de situatie bij jezelf kunt laten of ergens anders kwijt kunt als je contact zoekt met je kind. Dat is soms makkelijker gezegd dan gedaan. En natuurlijk is jouw behoefte aan het contact groot! Het kind heeft op dit moment van jou nodig dat het de eigen gevoelens en gedachten kan toelaten en dat jij het kind daarin kunt erkennen. Soms heeft dit in het contact ook tijd nodig. Zoek er eventueel hulp bij van iemand die begrijpt wat er gebeurt of die zich goed in het kind kan verplaatsen. Het is mogelijk dat je kind altijd een ander beeld van jou houdt dan jij zou willen.

Deze tekst werd geschreven door Joke de Jong, directrice bij Expertise & Studiecentrum VSNO