Narcisme en instanties-  een ontvlambare combinatie

Narcisme en instanties-  een ontvlambare combinatie 

Wanneer je samen met je narcistische ex-partner kinderen hebt, kun je te maken krijgen met instanties zoals Jeugdzorg, Veilig thuis, de rechtbank etc. Dat kan goed uitpakken, maar ik hoor veel te vaak narcisme en instanties niet matchen waardoor de narcist veel meer ruimte krijgt dan gewenst.  

In de aap gelogeerd

De  narcist  zorgt er met manipulerend gedrag voor dat een hulpverlener of rechter (hierna: professional) op zijn of haar hand is, terwijl alle schuld bij jou komt te liggen. Hij of zij doet zich voor als de perfecte meewerkende ouder en dwingt jou ondertussen tot verdedigen. Hij of zij kent jouw knoppen en schroomt er niet voor die te gebruiken. 

De narcist speelt het slachtoffer, jij bent de dader. Juist door het verdedigen of emotioneel reageren, krijg jij een stempel ‘labiel’ of ‘niet meewerkend’ opgeplakt. Jullie scheiding wordt een vechtscheiding genoemd, terwijl er maar één vecht. 

Steeds meer vrij spel

Op deze manier krijgt de narcist steeds meer vrij spel, zelfs binnen de wettelijke kaders. Hij of zij krijgt een ruimer aandeel in de omgangsregeling of soms zelfs een hoofdig gezag. Terwijl jij weet dat het je ex helemaal niet om de kinderen te doen is. Het gaat om macht en controle houden over jou. De narcist kan zelfs zo ver gaan dat hij of zij de kinderen als pion inzet voor dit doel. Al wordt naar de professional het tegenovergestelde beweerd. Ook hier geldt: niet wat de narcist zegt, is niet waar, maar wat hij of zij laat zien. Helaas wordt hier niet naar gekeken. 

Dit heeft gevolgen voor je kind(eren). Hoe meer je kinderen bij je ex-partner zijn, hoe meer ze te maken kunnen krijgen met narcistisch misbruik. Hoe meer het kan worden beïnvloed, hoe groter de kans op ouderverstoting. Verstoting van jou. 

Waarom gaat een professional mee in het spel? 

Denk daarbij niet alleen aan hulpverleners en rechters, maar ook aan mediators, advocaten, politieagenten, onderwijzers, artsen, kinderpsychologen e.a. 

In sommige gevallen is de professional zelf een narcist, maar veel vaker zijn er andere redenen. Is het geen onwil, maar onkunde of anders. 

1. Er is geen of onvoldoende kennis en inzicht in persoonlijkheidsstoornissen.

Het is bijvoorbeeld niet in de opleidingen opgenomen of slechts zijdelings, waardoor het spel van manipuleren en emotioneel chanteren niet wordt doorzien. Hierdoor wordt de impact niet of onvoldoende herkend en erkend. 

2. Er is geen tijd en/of geld om daarin te verdiepen

Er is al te veel werk voor te weinig mensen waardoor bijscholing een probleem is. Door tijd- en geldgebrek wordt er gekeken naar snelle oplossingen. Ook worden dossiers onvoldoende doorgenomen. 

3. Er is geen diagnose

Mogelijk wordt het narcisme wel herkend, maar is er geen diagnose. Hierdoor kan er niets worden ondernomen. Aangezien een diagnose er vaker niet dat wel is, vormt dit een groot probleem. Soms worden gestelde diagnoses ter zijde geschoven. 

4. Door richtlijnen, protocollen, wettelijke kaders etc.

Daardoor kan de professional soms niet vrij naar eigen inzicht handelen en kan er tunnelvisie ontstaan. Een voorbeeld is dat een kind recht heeft op evenveel tijd bij beide ouders. Dat is een goed uitgangspunt. Onderzoek heeft uitgewezen dat kinderen van gescheiden ouders er de minste gevolgen van ondervinden als de ouders normaal met elkaar kunnen omgaan en communiceren. 

Aan deze regel wordt strak vastgehouden. Ouders in een vermeende vechtscheiding worden vaak, met of zonder de kinderen, naar trainingen en cursussen gestuurd om beter te leren communiceren. Hierbij wordt volledig voorbijgegaan aan het feit dat je met een narcist niet kunt communiceren, dat je er geen afspraken mee kunt maken. 

5. Er is sprake van aannames

Als je al durft uit te spreken dat je denkt dat je ex een narcist is, is de reactie al snel: “Iedere vrouw zegt dat haar ex een narcist is en iedere man dat zijn ex een borderliner is.” Je wordt daarmee gelijk monddood gemaakt. Grote kans dat wat je vertelt als niet ter zake doend wordt behandeld. Als je dan ook nog een professional treft die zeker is van zijn of haar gelijk, heb je helemaal een patstelling. 

6. De focus ligt op bijzaken

Juist door het spel van de narcist – het creëren van chaos en drama, de beschuldigingen aan jouw adres, het verdraaien van jouw woorden – en jouw verdediging daartegen, zorgen ervoor dat de aandacht uitgaat van hoofdzaken naar bijzaken. Bijvoorbeeld het conflict. Daardoor gaat het niet waar het over hoort te gaan: het welzijn van je kinderen. 

7. De professional is beïnvloed

Als je niet weet waar je mee te maken hebt, ben je makkelijker manipuleerbaar. Dat gold voor jou, dat geldt ook voor een professional. Als je dit herkent en uitspreekt, kan deze zich persoonlijk of zakelijk aangevallen voelen. Of het wordt gezien als beschuldigen van je ex en daardoor weer een bewijs van jouw niet meewerkende houding. Dit is dan weer koren op de molen van de narcist. 

8. De bewijzen worden terzijde geschoven

Er wordt niet aan waarheidsvinding gedaan. Jouw bewijzen dat bepaalde zaken zijn voorgekomen, wordt niets mee gedaan. Bijvoorbeeld dat een vader jarenlang niet naar zijn kinderen heeft omgekeken. Of de politieaangifte en foto’s van de mishandeling van een dochter door haar moeder. 

Jij wordt als dader neergezet. Door het manipulerende spel word jij gezien als de dader, als de veroorzaker van een loyaliteitsconflict of zelfs ouderverstoting. Terwijl jij juist alles doet om je kind te beschermen. Ook hier wordt afgeweken van waar het om gaat. De focus ligt op jou in plaats van op het welzijn van je kind. 

Wel kennis van zaken

Nu lijkt het of er geen professionals zijn die kennis van zaken hebben. Die zijn er zeker. Zij zien het, onderkennen het en handelen ernaar. Het risico voor deze professionals is dat de narcist zich tegen hen keert. Hij of zij zoekt bijvoorbeeld een andere advocaat of kan zelfs een klacht indienen bij de orde van advocaten om zo te proberen jouw advocaat te laten royeren. 

Tips voor de professional

• Zorg dat je kennis hebt van persoonlijkheidsstoornissen zoals narcisme. 
• Weet wat ouderverstoting is. 

• Ontdek aan welk gedrag je deze zaken kunt herkennen. 
• Leer wat je kunt doen in dit geval. Op deze manier voorkom je dat je gemanipuleerd wordt en dat jijzelf, de andere partij en de kinderen niet verder beschadigd worden. 
• Kijk naar de feiten die worden aangedragen en of beloftes worden nageleefd. 
• Schuif diagnoses en rapporten van andere instanties niet terzijde, maar neem ze mee in je begeleiding. 

Tips voor jou 

1. Beperk je tot zaken waarop je invloed hebt

Je hebt geen invloed op het gedrag van je ex naar jou, je kinderen, de hulpverleners. Je hebt geen invloed op het gedrag van de professional. Je hebt wel invloed op hoe je ermee omgaat. Wat je wel of niet doet of zegt. 

2. Zoek een advocaat met kennis van narcisme

Deze advocaat laat zich niet manipuleren, maar weet wat te doen. Ook kan hij of zij jou helpen in waar je wel of niet goed aan doet, juridisch gezien. En hij of zij kan jou helpen om een goed dossier aan te leggen over je ex. Je advocaat weet wat daarin rechtsgeldig is. Je advocaat kan je ook tijdens gesprekken bij de les houden. Voor dit laatste zou je ook iemand anders kunnen meenemen, iemand die je vertrouwt. 

3. Bereid je goed voor

Weet wat je wel en niet wilt zeggen. Bepaal het doel en de hoofdzaken. Bedenk je van tevoren wat voor gedrag je ex kan laten zien. Hierdoor kun je voorkomen dat je erdoor verrast wordt en alvast een reactie bepalen. Zo voorkom je dat je in het drama, de chaos, de rookschermen van de narcist getrokken wordt. Als jij concreet blijft, help je daarmee ook de professional, omdat hij of zij ook los kan komen van de opgeworpen chaos. Leer alles wat je kunt leren over narcisme en over de instantie waar je naartoe moet. Dit alles maakt je rustiger en zorgt dat je een koel hoofd kunt houden. 

4. Let op je eigen gedrag

Blijf rustig en kalm. Houd de regie. Blijf bij de feiten. Laat je niet verleiden tot een emotionele reactie of een uitval naar je ex. Vertel wat er plaatsvindt, welke gevolgen je ziet bij je kinderen. Zonder te beschuldigen. Probeer de professional niet fanatiek te overtuigen, maar geef hem of haar ruimte om te kunnen doorzien wat er speelt zelf een mening te vormen. Word je emotioneel, dan speel je je ex weer in de kaart. 

5. Zeg niet dat je denkt te maken te hebben met een narcist

Beschrijf een aantal situaties rond je kind en welke gevolgen jij hebt waargenomen. Geef de hulpverlener de tijd zich hierin te verdiepen. Zie hem of haar niet als tegen je, maar ook niet gelijk als voor je. Laat niet het achterste van je tong zien. Wacht zijn of haar reactie in de loop van het contact af. 

6. Zorg voor een koel hoofd

Met een koel hoofd kun je rustig, kalm en zakelijk blijven aan tafel bij de professional. Dat is heel belangrijk. Zorg dat je ontlaadt en weer oplaadt. Niet bij de professional, maar elders. Ontladen kun je doen door van je af te praten of schrijven. Door te bewegen. Zorg dat je de spanning uit je lijf kwijtraakt en deze, als het even kan, niet mee neemt naar je kinderen. Las een pauze in waarin je kunt bewegen, gillen of wat dan ook waar je behoefte aan hebt. Opladen doe je ook door beweging of juist door rust te vinden in bijvoorbeeld yoga, meditatie etc. En door afleiding te zoeken in creativiteit, het spelen van een muziekinstrument etc. 

7. Vier het

Vergeet vooral niet te vieren als het voor jouw gevoel goed is gegaan. Even stilstaan bij wat lukt, bij wat goed gaat. Even een moment van dankbaarheid. 

 Bron: Willy Sietsma