De impact van ouderverstoting

Het verlies van een kind is enorm ingrijpend. Vervreemde ouders ervaren complexe rouw om het verlies van hun kind, een kind dat nog in leven is. Dit verlies wordt nog verergerd doordat de verstoten ouder, als onderdeel van het vervreemdingsproces, wordt belasterd en verguisd door de verstotende ouder en/of het kind. Vervreemde ouders ervaren daardoor immens verdriet, pijn, wanhoop, hulpeloosheid, frustratie, woede en verwarring.

Veel vervreemde/verstoten ouders ervaren daarnaast aanzienlijke financiële lasten, als gevolg van hun pogingen om de ouderverstoting te beëindigen via gerechtelijke procedures of hulpverleningstrajecten. Deze procedures en trajecten gaan vaak ook gepaard met extra emotionele lasten, door een gebrek aan erkenning van het fenomeen ouderverstoting bij zowel rechters als (jeugd)hulpverleners. Deze extra emotionele lasten kunnen een vorm van secundaire traumatisering betekenen, bovenop de primaire trauma’s als gevolg van de ouderverstoting zelf.

Om een leven met ouderverstoting vol te kunnen houden, is het noodzakelijk om hulp te zoeken en hulp te krijgen. De hulp kan in diverse vormen tot je komen. Dat kunnen regelmatige gesprekken met een huisarts, praktijkondersteuner, psycholoog, maatschappelijk werker of andere hulpverlener zijn. Dat kunnen ook gesprekken met lotgenoten zijn. Voor sommigen helpt het om hun gevoelens van zich af te schrijven. Weer een ander zal zijn/haar gevoelens vooral goed kunnen verwerken door lichamelijk actief te zijn, in sporten bijvoorbeeld. Het belang van goede zelfzorg kan daarnaast niet vaak genoeg benadrukt worden.

De onvoorspelbaarheid van ouderverstoting/oudervervreemding maakt het extra moeilijk om ermee te (leren) leven. Hoelang het gaat duren, is doorgaans níet in te schatten. Of het kind ooit weer zelf contact met de verstoten ouder gaat opnemen? De kans is zeker aanwezig, maar een garantie is er niet. Daardoor staat een verstoten ouder voortdurend in een soort spagaat: ‘Hope for the best, prepare for the worst’. De ouder zal altijd blijven hopen op spoedig contactherstel, maar tegelijkertijd is er ook het besef dat het misschien wel nooit meer goed gaat komen.

Hulpaanbod voor ouders

Helaas is er geen vangnet voor verstoten/vervreemde ouders. Hoewel zij in het proces van ouderverstoting met tal van hulpverleners of andere professionals in aanraking kunnen komen – van mediators, advocaten en rechters tot jeugdzorgmedewerkers of professionals van Raad voor de Kinderbescherming en Veilig Thuis – is er niemand die stilstaat bij de gevolgen van ouderverstoting voor de verstoten ouder en biedt ook niemand enige vorm van hulp, begeleiding en/of ondersteuning aan. Een begeleidingsaanbod vanuit Slachtofferhulp Nederland is ook geen vanzelfsprekendheid.

Verstoten ouders moeten dus zelf op zoek gaan naar hulp. Er is nimmer onderzoek gedaan naar de vraag welke hulp deze ouders nodig hebben, dus het zal voor de meeste ouders enigszins zoeken zijn: waar hebben zij behoefte aan, waarmee zijn ze het beste af? De één heeft een geweldige huisarts die veel kan betekenen, de ander heeft baat bij groepsgesprekken met lotgenoten. Weer een ander zoekt naar specifieke vormen van hulp.

Enkele zzp’ers die gespecialiseerd zijn in het thema oudervervreemding/ouderverstoting hebben een hulpaanbod. Hieronder vind je een klein deel van het aanbod:

Steinhaus & De Leeuw:

https://steinhausendeleeuw.wordpress.com/lotgenotencontact/

Monique Meulemans:

https://moniquemeulemans.nl/werk-met-mij/workshop-positief-omgaan-met-contactverlies-na-scheiding/

Zelfhulp Netwerk:

https://www.zelfhulpnetwerk.nl/overig-en-cultuureigen/ouderverstoting/

De Stichting Het Verdwenen Zelf heeft ook een workshopaanbod. De Stichting is gericht op het bieden van hulp na een periode van emotionele en psychische mishandeling. Meer informatie daarover vind je hier: https://verdwenenzelf.org/workshops/

ZZP’er Willy Sietske heeft een soortgelijke doelstelling: https://willysietsma.nl/diensten-scheiding/

Het belang van zelfzorg

Een verstoten ouder leeft permanent in een extreme stresstoestand. Om dat vol te kunnen houden, is het essentieel om aan zelfzorg te doen. Alleen zo kun je je fysieke en emotionele gezondheid behouden.

Wat goede zelfzorg is, is voor iedereen verschillend. Het is sterk afhankelijk van je persoonlijke voorkeuren. De één wandelt graag, de ander geniet van concertbezoek en weer een ander koopt graag mooie kleren. Geef jezelf de ruimte om de dingen te doen waarvan je energie krijgt. Dat is echt nodig om het leven vol te houden.

Los van die persoonlijke voorkeuren… Gezond eten, dagelijks bewegen, regelmatig frisse lucht opsnuiven en matig zijn met alcohol (of andere drugs) is sowieso aan te raden. Dat draagt ook bij aan een goede nachtrust.

Depressieve gedachten, gevoelens van machteloosheid, huilbuien, zelfs suïcidale gedachten… Ze horen bij het leven van een verstoten ouder. Schroom niet om hulp in te roepen als je in de put zit. Maak een afspraak met je huisarts, bel de Luisterlijn (088 0767 000), blaas stoom af bij een goede vriend(in)… Blijf er niet alleen mee zitten!

Het is niet altijd makkelijk om de motivatie te vinden voor zelfzorg. Bedenk dan dat je het niet alleen voor jezelf doet, maar ook voor je toekomstige zelf: de man of vrouw die zijn kinderen wellicht ooit weer gaat zien. De versie die zij dan weer gaan zien, moet de beste versie van jezelf zijn, toch?

Sprekend over zelfzorg… Een goede nachtrust is daarbij eveneens van groot belang. Slaap is een essentieel onderdeel van ons leven. Het helpt ons om ons goed en gelukkig te voelen, en het draagt bij aan ons concentratievermogen. Uit studies blijkt dat volwassenen rond de 8 uur slaap per nacht nodig hebben. Probeer dus zoveel mogelijk regelmaat aan te houden in je slaapritme. Wissel niet teveel in het tijdstip waarop je naar bed gaat of opstaat. Te grote wisselingen ondermijnen je conditie.

Ook belangrijk: kijk vlak voordat je slapen gaat niet meer of er nog een mail, sms of app is binnengekomen. Het risico is aanwezig dat je kort voordat je wilt gaan slapen iets leest waar je de hele nacht over gaat zitten piekeren. Of dat je iets leest waar je overstuur van raakt.

Last but not least: vermijd het drinken van alcohol of cafeïne voor het slapengaan.

Enkele adviezen

We hebben enkele adviezen opgesteld voor verstoten ouders. Adviezen die jou kunnen helpen om met de ouderverstoting om te gaan, maar ook om je voor te bereiden op reacties van familie/vrienden en hulpverleners die op jouw pad komen. De adviezen zullen vast niet allemaal op jouw situatie van toepassing zijn. Kijk er eens naar, en doe je voordeel met de adviezen die aansluiten op jouw leven van dit moment.

– Zoek hulp. Blijf niet alleen zitten met alles wat jou overkomt. Zorg dat er iemand is bij wie je stoom kunt afblazen. Dat kan je huisarts, psycholoog of een praktijkondersteuner (POH’er) zijn, maar denk ook aan lotgenoten. Er zijn tienduizenden andere vaders en moeders die, net als jij, óók verstoten worden. Deze zijn onder meer in diverse groepen op Facebook te vinden (zoek bijvoorbeeld op namen Ouderverstoting, Verantwoord Scheiden, Forum Oudervervreemding of Oudervervreemding/Narcisme/Ouderverdriet). Ook zijn er enkele aanbieders van gespreksgroepen voor verstoten ouders (zie onder Hulpaanbod voor ouders).

– Documenteer je ervaringen. Hou een beetje bij wat er gebeurt. Waarschijnlijk gebeurt er zoveel, dat na verloop van tijd niet meer helder is wat nou precies wanneer gebeurde. Terwijl het voor het overzicht wel prettig kan zijn om dat te weten. Documenteer dus voor jezelf, maar ook voor de eventuele toekomst waarin er sprake kan zijn van contactherstel met je kind. Vooral als je kind al volwassen is als het contactherstel plaatsvindt, kan het waardevol zijn om – bijvoorbeeld – te kunnen laten zien wanneer je een kaartje hebt gestuurd.

– Informeer een leerkracht van de school van je kind over de gebeurtenissen. Niet om een reactie te verwachten, maar zodat men op school kan weten in welke wereld de kinderen leven. Verwacht niet dat school partij voor jou zal kiezen. Ze zullen, voor zover dat kan, zoveel mogelijk neutraal willen blijven. Informeer school over de omstandigheden rondom je kind zoals je ook een ziekte van je kind zou doorgeven: feitelijk en kernachtig dus. Soms hebben scholen een vertrouwenspersoon in dienst die de aangewezen persoon kan zijn om informatie mee uit te wisselen. Kies anders de juf, meester of mentor.

– Weet dat je niet alleen staat. Tienduizenden ouders zitten in dezelfde positie als jij. Zoek ze op als je denkt dat het contact met lotgenoten van waarde kan zijn voor jou. Ze zijn makkelijk te vinden via speciale Facebookgroepen.

– Probeer – ondanks alles – het beste uit jezelf te halen. Mocht er sprake zijn van contactherstel, dan wil je niet die gefrustreerde, zwaar beschadigde ouder zijn, maar een ouder die er ‘gewoon’ kan zijn voor het kind.

– Verwacht geen steun vanuit de samenleving voor jouw situatie (school, jeugdzorg, politie, huisarts, rechtbank, ‘communities’ als kerkgemeenschappen of collega-voetbalteamgenoten). De meeste mensen weten zich geen houding te geven en/of zullen hun vingers niet aan het onderwerp ouderverstoting willen branden.

– Verdiep je in de processen rondom ouderverstoting: in relatie tot de verstotende ouder, de kinderen alsook de maatschappelijke bejegening. Daarmee kader je je eigen ervaringen wat meer in, en voelt alles wat je meemaakt niet zo solistisch. Surf dus vooral wat rond op deze site, er valt veel informatie te vinden over deze processen.

– Ouderverstoting is ook in sociale zin invaliderend. Je zult mensen uit je omgeving kwijt raken. Omdat jouw verhalen te zwaar zijn, omdat je er zelf voor kiest mensen niet meer te informeren of omdat bezig zijn met ouderverstoting teveel energie kost om er nog een sociaal leven op na te houden. Maak dus een zorgvuldige selectie in de mensen met wie je wel en niet het leed rondom ouderverstoting deelt.

– Bij ouderverstoting/oudervervreemding gaat de aandacht uiteraard vooral uit naar de positie van het kind, maar het is goed je te realiseren dat jij ook tot actief slachtoffer wordt gemaakt door de verstotende ouder: bijvoorbeeld door een laster- of minachtingscampagne van je ex, die erop gericht is jouw rol als ouder volledig onderuit te halen. Probeer je daartegen te wapenen. Bedenk dat het niet over jou gaat, maar dat het heel veel zegt over de verstotende ouder.

– Ouderverstoting maakt enorm veel in je los. Van woede, suïcidaliteit en machteloosheid tot verwarring en ongeloof. Sla dat alles niet op in jezelf. Laat je gevoel stromen. Sport het van je af, schrijf het van je af of deel je ervaringen met lotgenoten. Laat die machteloosheid, agressie of wat dan ook geen bezit van je nemen.

– Probeer niet boos op de kinderen te zijn. Bedenk: ze zijn zichzelf niet. Ze zijn gehersenspoeld. Ze worden gemanipuleerd. Het zijn slachtoffers.

Mogelijk zit je middenin een hulpverleningstraject dat gericht is op contactherstel, zoals een traject voor begeleide omgang. Mogelijk sta je op het punt aan zo’n soort hulpverleningstraject te beginnen. Voor die ouders hebben we ook enkele adviezen opgesteld:

– Heb geen al te hoge verwachtingen van rechtszaken of hulpverleningstrajecten die tot contactherstel zouden kunnen leiden.

– Realiseer je dat ouderverstoting een relatief nieuw onderwerp is. De eerste Nederlandse publicaties dateren uit de periode 1995-2005. 95% van de professionals die je ontmoet (van huisartsen tot politieagenten, van orthopedagogen tot psychologen) heeft er géén kennis over.

– Verwacht niet dat het woord ouderverstoting of oudervervreemding in hulpverleningstrajecten gebruikt mag worden. Vele professionals zijn er onbekend mee. Ze noemen het liever contactverlies of ‘een complexe scheiding’. Bovendien vinden ze een term als ouderverstoting of oudervervreemding vaak te hard.

– Verwacht niet dat jeugdzorg, rechtspraak of andere partijen een bijdrage willen leveren aan contactherstel: zij gaan je kind niet redden. In de meeste gevallen durft niemand de verstotende ouder aan te pakken. Men verschuilt zich veelal achter regeltjes en protocollen. Het gros van de professionals met wie je te maken krijgt, in vervolg op de ouderverstoting, is een professionele wegkijker. Natuurlijk zijn er uitzonderingen, maar het is helaas nog niet de regel dat er goede zorg is voor het kind dat slachtoffer is van ouderverstoting. Evenmin is die er voor de verstoten ouder.

– Denk niet dat er ‘een goede houding’ bestaat in de richting van hulpverleners, en probeer daar dus ook niet kunstmatig naar toe te leven. Ben je assertief of co passioneel, dan kan dat als agressief of dwingend worden beleefd. Ben je terughoudend, dan kan dat als onverschilligheid of desinteresse overkomen. Over het algemeen geldt: je hebt geen invloed op hoe jij overkomt, dus steek niet teveel energie in hoe je wilt overkomen. De kans dat men jou bekijkt zoals je gezien wílt worden is niet groot.

Jij en de wereld om je heen

Vast kenmerk van ouderverstoting/oudervervreemding is dat de verstotende ouder een campagne voert die tot doel heeft de andere ouder in een zo negatief mogelijk daglicht te brengen. Die campagne heeft effect op het kind en de verstoten ouder, maar soms ook op tal van anderen. Familieleden, vrienden of collega’s van jou bij voorbeeld. Of de leerkrachten van de school van je kind.

Wat moet je daarmee? Daar valt in het algemeen niet veel zinnigs over te zeggen, omdat iedere situatie weer anders kan zijn. Toch valt er misschien iets voor te zeggen om je energie daar zo min mogelijk aan te besteden, vooral omdat het effect van jouw acties mogelijk minimaal is of mogelijk zelfs averechts uitpakt. Selecteer zelf wie je wel en niet in vertrouwen neemt over de situatie waarin je leeft.

Veel ouders ervaren schroom of remmingen in het praten over oudervervreemding met familieleden en/of vrienden. Een beperking van veel familieleden en/of vrienden is dat zij zich niet kunnen voorstellen hoe het voelt om afgesneden te worden van je kinderen. Er kan schaamte bij ouders bestaan om over ouderverstoting te praten met familieleden en/of vrienden omdat zij het zover hebben laten komen. Of omdat zij invullen dat die familieleden en/of vrienden bij alle verhalen denken: ‘Ja ja, waar rook is, is vuur, je zult het er wel naar gemaakt hebben.’

Een verstoten ouder zijn is over het algemeen een behoorlijk eenzame aangelegenheid. Voorkom teleurstellingen bij jezelf, en verwacht niet teveel begrip of interesse van familieleden en/of vrienden te krijgen.

Word de beste versie van jezelf

Je ouderschap is een belangrijk onderdeel van wie je bent. Als dat ouderschap jou ontnomen wordt, is het niet vreemd dat je de zin van jouw leven even niet meer zo helder kunt zien. Toch zul je jezelf een mega-opgave voor moeten houden. Want: je mag niet opgeven, je moet proberen de beste versie van jezelf je worden en te blijven. Al is het alleen maar omdat er een moment in je leven kan komen dat het contact met je kind weer hersteld raakt. En wie wil je je kind dan tonen? Een man of vrouw die compleet kapot is en aan de grond zit? Of iemand die, ondanks alles, geprobeerd heeft het beste van het leven te maken? Ofwel: welk voorbeeld wil je voor je kinderen zijn? Hoe wil je dat zij met ellende in het leven omgaan?

Uiteraard is dit alles makkelijker gezegd dan gedaan. Toch is het goed om te bedenken dat je vaak nauwelijks invloed hebt op wat er gebeurt, maar dat je wel invloed hebt op hoe je omgaat met de gebeurtenissen. Focus dus op datgene wat binnen je macht ligt.

Het is géén teken van zwakte om hulp te vragen bij jouw pogingen om de beste versie van jezelf te worden. Sterker nog: je laat dan zien dat je kwetsbaar bent, en dat durven te laten zien is een enorme kracht. Hulp vragen is voor de ene persoon wat makkelijker dan de andere, maar uiteindelijk zul je het moeten doen. Sommigen kunnen leunen op een nieuwe partner, maar er zijn ook situaties denkbaar waarin de nieuwe partner maar beter niet de enige steun en toeverlaat kan zijn. Denk dus ook aan professionele hulp. Denk aan je huisarts, denk aan een psycholoog. En denk ook zeker aan goede zelfzorg: maak je leven zo prettig mogelijk, óndanks alles en juist vanwege alles.

Onderdeel van die zelfzorg is dat je jezelf met het nodige mededogen bekijkt. Sta er maar gerust regelmatig bij stil dat het leven iets onmogelijks van je vraagt: doorleven zonder je kinderen. Erken je moeilijke situatie. Erken alle gevoelens die deze situatie bij jou oproepen. Iedere ouder die zijn/haar kind niet mag zien, rouwt. Dat is rauwe rouw, maar ook heel complexe rouw. Rouw om een kind dat overleden is, is in een aantal opzichten ‘makkelijker’ dan de rouw om een kind dat jou verstoten heeft. Het overleden kind zet min of meer een punt in het leven van de ouders, maar bij jou is het eerder een komma; wie weet komt er een vervolg? Het is best ingewikkeld om je daartoe te verhouden.

Begrijp je kind

Als een kind jou verstoot (ook al wéét je dat dat door je ex komt), is het niet eenvoudig om je tot hem of haar te verhouden. Hoe langer de verstoting duurt, hoe moeilijker het wordt. Het is misschien moeilijk om geen boosheid of wrok te voelen. Het is logisch om je verward te voelen over het gedrag van je kind. Hoe tragisch ook, het is een feit dat kinderen die hun ouder verstoten na verloop van tijd mogelijk geen enkele positieve herinnering aan hem/haar hebben. Ze zijn zo beïnvloed door de visie van jouw ex op jou, dat ze geen eigen gedachten meer hebben, en zeker geen positieve. Dat kan op jou als verraad overkomen. Natuurlijk hou je van je kind. En natuurlijk gun je je kind het allerbeste op aarde. Het is echter niet vreemd om daarnaast óók negatieve gedachten over je kind te hebben. Onderstaande feiten zullen je helpen het gedrag van je kind enigszins te begrijpen.

• Kinderen die met ouderverstoting te maken hebben, zitten doorgaans in een spagaat. Ze houden wel van hun vervreemde ouders, maar ze kunnen zich erg schuldig voelen om dat te tonen. Ze leren dat het tonen van liefde voor de vervreemde ouder de vervreemdende ouder teleurstelt of boos maakt. Ze passen daarom hun gedrag daarop aan. Het kind dat met oudervervreemding te maken heeft doet er alles aan om de vervreemdende ouder tevreden te stellen en/of zich beter te laten voelen. Voor de vervreemdende ouder is het vaak niet snel genoeg: de emotionele lat leggen zij vaak erg hoog, waardoor het kind er vaak niet in slaagt aan de wensen van de vervreemdende ouder te voldoen. Dat pleasen verwart de vervreemdende ouder soms met liefde, maar dat is het dus niet. Het is in feite ongezond gedrag van kinderen. De wens te willen pleasen kan ook doorslaan in het vertellen van nare verhalen over de vervreemde ouder die nooit gebeurd zijn (slecht ouderschap, seksueel misbruik). Kinderen doen dit niet om jou op een negatieve manier te raken, maar ze proberen daarmee de vervreemdende ouder tevreden te stellen. De negatieve dingen die kinderen over jou als vervreemde ouder kunnen zeggen, moeten altijd in het licht van hun beïnvloeding door de vervreemdende ouder gezien worden. Met andere woorden: het zijn maar zelden hun werkelijke gevoelens en gedachten.

• Het is goed om te beseffen dat oudervervreemding niet de wens of de schuld van het kind is. Het kind is gehersenspoeld door je ex. Minder scherp gezegd: het kind is beïnvloed, en wijst daardoor jou (en wellicht ook andere mensen uit jouw omgeving) af.

• Kinderen die met oudervervreemding te maken hebben staan onder enorme emotionele druk. Ze voelen of horen dat er strijd is tussen hun ouders, en voelen zich verplicht voor de één of de ander te kiezen omdat de situatie voor hen te moeilijk wordt. Ze zien maar één manier om die situatie te beëindigen, en dat is: de band doorsnijden met één van de twee ouders. Ze kiezen ervoor de ouder te verstoten die daardoor – voor hen – de minste problemen zullen veroorzaken. En ze blijven bij de ouder waarvoor ze eigenlijk het meest bang zijn. Kinderen hebben niet de ‘coping-vaardigheden’ om met het emotionele misbruik (en/of de manipulatie) van de vervreemdende ouder om te gaan. Ze zijn weerloos op dat gebied. Het is dus niet eerlijk om ze ‘de schuld’ van de ouderverstoting te geven.

• Onder invloed van de vervreemdende ouder, schakelen kinderen hun eigen denkvermogen zo goed als uit. Ze nemen de gedachten en gevoelens van de vervreemdende ouders over alsof het hun eigen gedachten en gevoelens zijn. Soms hoor je dat terug in hun taalgebruik. Dan hoor je de vervreemdende ouder praten via het kind. Soms maken ze daarbij gebruik van een volwassen vocabulaire, dat absoluut niet bij hun leeftijd of ontwikkelingsfase past. Probeer dan niet boos te worden op hen. Dergelijk gedrag laat vooral zien hoe krachtig de manipulatie door je ex is. Het laat niet zien hoe ze over jou of over jouw gedrag denken.

Je aanwezigheid op internet

Je hebt een leven ‘in de echte wereld’, maar je bestaat ook ‘in de digitale wereld’. Op internet dus. Via social media bijvoorbeeld. Denk daarom na over hoe je op internet wilt overkomen. Want ook al verstoten je kinderen jou, dat betekent niet dat ze niet geïnteresseerd zijn in jou. Het kan dus zijn dat ze jou volgen via social media.

Denk dus na over wat je allemaal post op Facebook, LinkedIn of andere social media. Wil je dat ze daar allerlei berichten lezen waaruit blijkt dat je boos, verbitterd, verdrietig of woedend bent? Of wil je liever dat ze kunnen lezen over mooie, bijzondere of leuke dingen?

Misschien heb je kinderen die zelf geen social media-account hebben. Dat betekent niet dat ze niets van jou kunnen volgen. Ze kunnen immers ook via een account van iemand anders jouw pagina’s bekijken. Bedenk overigens ook dat het bekijken van jouw pagina’s een spannende aangelegenheid is voor kinderen. Vaak doen ze het stiekem, omdat ze de vervreemdende ouder niet willen laten weten dat ze in jou geïnteresseerd zijn.

Nog een extra reden om stil te staan bij de vraag hoe je jezelf presenteert op internet… Alles wat je daar publiceert kan door de verstotende ouder tegen je gebruikt worden in rechtszaken.

Tot slot: het kan verleidelijk zijn om soms foto’s van je kinderen op social media te delen. Bijvoorbeeld omdat ze jarig zijn. Of omdat je wil laten weten dat je hen mist. Die gevoelens zijn heel logisch. Maar weet dat kinderen het niet altijd fijn vinden dat hun ouders dergelijke foto’s delen. De verstotende ouder kan dat zelfs gebruiken om jou wederom met negatieve bewoordingen te omschrijven: ‘Heb je gezien wat jouw rotvader nou weer heeft gedaan?’

Contact met je kind

Verstoten ouders krijgen hun kinderen niet te zien. Tegen deze achtergrond vragen zij zich voortdurend af hoe ze tóch contact kunnen houden met hun kind. Iedere situatie kan weer anders zijn. De één heeft nog een verbinding via WhatsApp met zijn kind, de ander is geblokkeerd. Wie nog verbinding via WhatsApp heeft, zal zich afvragen wanneer en hoe vaak hij een berichtje kan sturen. En wat hij daar dan kan inzetten. En of de geadresseerde het wel ontvangt: wie weet leest de verstotende ouder mee? Daar zijn geen algehele tips of regels voor te geven. Doe vooral wat goed voor jouzelf voelt. Doe datgene waarvan je denkt: daar krijg ik ‘later’ zeker geen spijt van.

Wie geen digitaal contact heeft met zijn kind (omdat het kind nog te jong is, omdat het kind jou geblokkeerd heeft), kan overgaan tot het versturen van kaartjes, briefjes en/of cadeautjes via de post. Of de kaartjes, briefjes en/of cadeautjes zelf door de bus doen. De vragen die deze ouders zichzelf zullen stellen, zijn in feite dezelfde als de ouders die nog wel digitaal contact hebben: wanneer en hoe vaak stuur ik post, en wat schrijf ik dan? En ook: bereikt mijn post het kind wel, of wordt de post onderschept door de verstotende ouder en houdt die het weg van jouw kind?

Een algemene stelregel die hierbij te geven is, luidt: laat je altijd van je beste kant zien in je post. Schrijf iets positiefs over jouw leven. Dat je fijn hebt gewerkt, dat de zon mooi scheen, dat je blij met je kat bent, dat je je verheugt op de aanstaande vakantie, et cetera. Stel geen vragen die over contact gaan (‘Wanneer zie ik je weer?’). Verwijt je kind niets (‘Ik moet nog vaak denken aan de nare dingen die je tegen me hebt gezegd, waarom deed je dat toch?’). Het kind moet een zo positief mogelijk gevoel krijgen door jouw post.

Mocht je incidenteel ‘echt’ contact hebben met je kind, dan geldt hetzelfde als wat we schreven over het versturen van post: val je kind niet lastig met vragen over de dingen die rondom ouderverstoting zijn gebeurd. Val je kind dus ook niet lastig met het verdriet dat je daardoor hebt ervaren. Realiseer je dat je kind een kind in crisis is. Dat kind heeft te maken (gehad) met ongezonde druk en manipulatie van de vervreemdende ouder. Voeg daar geen druk aan toe. Stijg boven het gedrag van je ex uit. Geef het goede voorbeeld van hoe een ouder behoort te zijn.

Als je een keer een appje of een kaartje naar je kind stuurt, maar je krijgt geen reactie, vat dat dan niet al te persoonlijk op. Je kind staat onder druk (van de verstotende ouder) en kan niet zomaar spontaan, vrijuit reageren. Met andere woorden: het ligt niet aan jou, of aan wat jij schreef, dat je kind geen reactie geeft. Hou je verwachtingen dus laag als je ‘iets’ van je laat horen, daarmee voorkom je een teleurgesteld gevoel. Soms krijg je geen (fijne) reactie, of krijg je alleen een kruimeltje. Het is niet anders. Wees dan blij met dat kruimeltje.

In feite is het de uitdaging om in het contact met je kind zoveel mogelijk de beste versie van jezelf te zijn. Probeer je te gedragen alsof er geen sprake is (geweest) van oudervervreemding. Doe dus zo normaal mogelijk. Laat je kinderen zien dat je geïnteresseerd in ze bent door ze te vragen naar school, naar activiteiten of hobby’s waar ze bij betrokken zijn, naar hun vriendschappen, naar hun favoriete speelgoed, naar hun favoriete muziek, naar hun favoriete influencers of YouTube-helden, et cetera..

In gesprek met je kind over je ex

Het is niet altijd te vermijden om met je kinderen over de vervreemdende ouder, jouw ex dus, te praten. Het is belangrijk om dat voorzichtig te doen, vooral als je kinderen nog jong zijn. Daarom hier een paar tips:

• De vervreemdende ouder zal vaak gedrag hebben vertoond (of nog steeds vertonen) dat bij de kinderen de nodige vragen oproept. Bijvoorbeeld: ‘Waarom praat hij/zij zo negatief over jou?’ Je kunt heel voorzichtig proberen daar een uitleg bij te geven. Zodat ze er iets van begrijpen, en er beter mee om kunnen gaan, zonder zich verward te voelen. Of: zonder zich hiervoor verantwoordelijk te voelen. Bij een vraag als bovenstaande, kun je uitleggen dat dat misschien komt omdat de vervreemdende ouder bang is dat de kinderen háár in de steek gaan laten. Of omdat ze erg slecht over zichzelf denkt, en het nodig heeft om slecht over de andere ouder te praten, zodat ze zichzelf beter voelt dan die andere ouder. Probeer tijdens het geven van uitleg niet verwijtend te klinken. Kies zorgvuldig je woorden, wees zo begripvol mogelijk ten opzichte van je ex, en pas er voor op dat je je niet laat meeslepen door je gevoel. Voor je het weet communiceer je op dezelfde manier over je ex, als de ex het over jou doet. En dat wil je juist vermijden. Als dat niet lukt richt je alleen maar extra schade aan. Soms hoor je je kind misschien verhalen over jou vertellen die niet waar zijn. Ga er niet over in discussie, zeker niet als je kinderen nog jong zijn. In een later stadium, als je kind volwassen is, komt er misschien een beter moment om jouw kant van het verhaal te vertellen. Zolang je kind nog jong is… Onderdruk je wens om te vertellen ‘wat er echt gebeurd is’ of ‘hoe de vork écht in de steel zit’, want het zal alleen tot stress en een conflictueuze sfeer leiden. Dat wil je niet, toch? Als je tijd met je kind doorbrengt, zorg er dan voor dat die tijd zo positief mogelijk ervaren wordt door het kind.

• Veel vervreemdende ouders zijn – bewust of onbewust – tot ouderverstoting overgegaan uit woede over het mislukte huwelijk en de rol die jij – als vervreemde ouder – daarin zou hebben gespeeld. Het uiten van die woede vinden zij belangrijker dan het schadevrij opvoeden van hun kinderen. Zo maken ze jou belachelijk waar de kinderen bij zijn, zonder rekening te houden met de universele behoefte van kinderen om een positief beeld van beide ouders te hebben. Ze kunnen proberen hun destructieve gedrag te rechtvaardigen door zich te verschuilen achter oppervlakkige rationalisaties. Enkele veel voorkomende excuses zijn: “Ik vertel hem gewoon de waarheid over zijn moeder” of “Ze moet weten hoe haar vader echt is”. Wat vervreemdende ouders zich vaak niet realiseren, is dat ze daarmee ook 50% van hun kind afwijzen. Het is dus belangrijk om dit soort situaties zoveel mogelijk te voorkomen. Of: zo kort mogelijk te laten duren. Misschien kun je je kinderen motiveren ‘iets’ te doen als de vervreemdende ouder in deze scheldmodus zit. Zeg ze dat ze op dat soort momenten tegen de vervreemdende ouder mogen zeggen dat ze dat niet fijn vinden. Wie weet valt er een kwartje bij de vervreemdende ouder, en vermindert of stopt dit beschadigende gedrag.

In het contact met je kind kan de vraag soms opkomen of je bepaalde informatie over het verleden of over je ex nou wel of niet moet vertellen. Die gewetensvraag kan een behoorlijk dilemma zijn. De Amerikaanse psycholoog Richard Warshak heeft hiervoor een test ontwikkeld met vijf vragen. De vijf vragen kunnen helpen als je op het punt staat bepaalde informatie over je ex met je kinderen te delen: doe ik dat eigenlijk voor mezelf, of komt het ten goede aan het welzijn van mijn kinderen? Deze test kan dienen als een herinnering om voorzichtig te zijn met wat je zegt. Klik hier en je vindt de vijf vragen.