DEEL I: INLEIDING
Als u vreest dat u het doelwit bent van ouderlijke vervreemding door de andere ouder van uw kind, kunt u zich genoodzaakt voelen om te kiezen voor wat volgens u de “hoge weg” te bewandelen als je reageert op de houding en het gedrag van ouderlijke vervreemding. Volgens gesprekken met honderden ouders, lijkt deze hoge weg opgevat als het niet confronteren van de vervreemdende ouder in het bijzijn van het kind en het niet niets tegen het kind zeggen dat als kritisch over de vervreemdende ouder kan worden opgevat.
De beweegredenen voor deze aanpak lijken drievoudig te zijn. Ten eerste lijken de ouders te geloven dat reageren met iets minder dan de ‘high road’ zou inhouden dat men zich gedraagt als een vervreemdende ouder, wat moreel en ethisch verkeerd zou zijn. Zij geloven dat zij hun morele autoriteit met zichzelf en hun kind zouden verliezen. Dit geloof wordt samengevat in het oude gezegde “Twee keer fout maakt nog geen goed.” Ouders die het doelwit zijn, hebben gevraagd, “Hoe kan ik klagen over de andere ouder die slecht over mij praat en dan reageren door slecht over die ouder te praten?” Voor sommige ouders, identificeren zij zichzelf als de “goede” ouder, degene die zich niet schuldig maakt aan vervreemdend gedrag. Om toe te geven aan de verlangens om in natura te reageren op de vervreemding is om datgene te worden wat ze het meest haten.
De tweede reden om te kiezen voor wat wordt gezien als de hoofdweg is de angst dat als zij proberen het kind erop te wijzen hoe de andere ouder zich bezighoudt met kwaadspreken en waarom dit verkeerd is, zij de druk op hun kind zouden opvoeren en hem of haar in een onhoudbare positie plaatsen waarin hij of zij de daden van hun andere ouder zien. Gerichte ouders zijn zeer alert op wat zij denken dat de negatieve effecten van de vervreemdende strategieën van de andere ouder en zijn terughoudend om meer van hetzelfde met het kind te doen.
De derde reden die ouders hebben om niet in natura te reageren is de overtuiging dat het vruchteloos zou zijn om dat te doen. Zij stellen zich voor dat, in het beste geval, dergelijke opmerkingen in dovemans oren gezegd zouden worden of worden afgedaan als hypocrisie. Ouders die het doelwit zijn, stellen zich voor dat, in het ergste geval, als zij hun kind wijzen op de handelingen en houdingen van de andere ouder die die schadelijk of contraproductief zijn, het kind die andere ouder onverbiddelijk zou verdedigen en misschien woedend wordt op de beoogde ouder omdat hij iets negatiefs durft te zeggen in de eerste plaats.
Maar als je als ouder die het doelwit bent, deze zogenaamde hoge weg kiest, kun je je er zorgen over maken dat je in werkelijkheid de vervreemding ongehinderd laat doorgaan, wat kan wat kan resulteren in volledige vervreemding van je kind en het verlies van die geliefde relatie. Het kiezen van de hoge weg, kan daarom leiden tot intense gevoelens van hopeloosheid en/of hulpeloosheid. U kunt ook geloven dat u de lage weg moet vermijden (slechte dingen zeggen over de andere ouder tegen het kind of het ophitsen van die ouder met directe beschuldigingen). De handelwijze die de enige overgebleven optie lijkt te zijn, is passief te blijven tegenover een intensieve vervreemdingscampagne tegen jezelf. Deze optie wordt geïllustreerd in een verhaal door een vader. Op een dag vertelde zijn dochter hem dat zij en haar moeder een kalender hadden gekocht en die samen zo hadden versierd dat de dagen met mama versierd waren met fonkelende stickers die aangaven dat ze blij was thuis bij mama te zijn, terwijl de dagen die ze bij haar vader zou doorbrengen, blanco waren gelaten, zodat de vader wist dat de moeder en dochter van tevoren hadden besloten dat de dochter niet van haar tijd bij hem zou genieten. Hij wist intuïtief dat wat de moeder had gedaan verkeerd was, want het gaf de boodschap aan het kind dat zij geen plezier met haar vader zou hebben en dat ook niet zou moeten hebben. Alleen dagen met mama zouden gelukkige dagen zijn. Maar de vader geloofde dat als hij zijn dochter hierop zou wijzen, zijn moraal in gevaar zou brengen, zijn dochter misschien zou kwetsen, en mogelijk erger zou maken, omdat ze zich gedwongen zou voelen haar moeder te verdedigen en daardoor nog meer betrokken zou raken bij de alliantie. Deze vader werd zo gedemoraliseerd toen hij hoorde dat hij niet in staat was om de rest van zijn tijd te genieten met zijn dochter. Toen zijn dochter eenmaal terug was bij haar moeder, werd de vader verteerd door…verdriet, schuldgevoelens en verlangen. Door geen andere manier te hebben om te reageren – dan te besluiten werd deze vader depressief, afgeleid en emotioneel…niet beschikbaar voor zijn dochter voor de rest van hun tijd samen tijdens dat bezoek. De dag was in feite
een “lege” dag geworden, waarmee de vervreemdende voorspelling van de moeder in vervulling ging. Een andere mogelijke reactie op de aanval van ouderlijke vervreemding is om verteerd door woede en frustratie over de vervreemdende ouder en soms zelfs over het kind. Denk even aan Alec Baldwins verkeerd gerichte boze boodschap aan zijn dochter als reactie op wat hij zag als de zoveelste vervreemdingstactiek van zijn dochters moeder. Dit komt omdat kiezen voor de hoofdweg niet noodzakelijk proactief is. Het vertelt de ouder wat hij niet moet doen, maar niet wat hij wel moet doen. Dit kan voor een tijdje werken, maar de gevoelens van frustratie en slachtofferschap kunnen zich opbouwen en de geviseerde ouder overweldigen die, bij gebrek aan een beter alternatief, zal uithalen naar het kind en misschien naar de vervreemdende ouder, waardoor een toch al delicate situatie kan ontvlammen. Het doel van dit artikel is om u als ouder te voorzien van een aantal mogelijke reacties op ouderlijke vervreemding die, indien uitgevoerd volgens de principes beschreven in deel III, u zullen helpen om uw morele integriteit te bewaren en handelingen te vermijden die waarschijnlijk uw kind zullen schaden. Hoewel het onbekend blijft of deze reacties de achteruitgang in de ouder-kind relatie zullen voorkomen, zouden zij op zijn minst de beoogde ouders meer instrumenten en meer flexibiliteit bieden, wat zou kunnen voorkomen dat de beoogde ouders depressief en emotioneel niet beschikbaar of boos en reactief worden. In dit document wordt ervan uitgegaan dat u voortdurend toegang heeft tot en een relatie met uw kind, die niet zodanig is verslechterd dat het kind een volledige en gewillige deelnemer is in de vervreemding en dat u enige toegang heeft tot de andere ouder, zowel persoonlijk als via post, e-mail en voicemail.
De stappen, principes en antwoorden die in dit document worden aangeboden, bouwen voort op de bevindingen die van een onderzoeksprogramma over oudervervreemding uitgevoerd door de eerste auteur, met name interviews met 40 volwassenen die geloofden dat toen zij kinderen waren zij waren gemanipuleerd werden door één ouder om hun andere ouder af te wijzen (resultaten gepresenteerd in het boek uit 2007, Volwassen kinderen van het ouderlijke vervreemding syndroom: Breaking the ties that bind, geschreven door
Amy J.L. Baker en gepubliceerd door W.W. Norton) en enquêtes onder bijna 100 ouders die geloofden dat de andere ouder van hun kind probeerde hun kind tegen hen op te zetten.